Zelfrijdende auto’s spreken al jaren tot de verbeelding, maar hoe dichtbij zijn we vandaag in België? Autonome voertuigen evolueren snel en autofabrikanten zoals Tesla, Mercedes en Waymo testen steeds geavanceerdere rijhulpsystemen. Toch blijft volledig autonoom rijden (Level 5) een verre droom, met grote uitdagingen op het gebied van technologie, wetgeving en infrastructuur.

Van semi-zelfrijdende functies zoals Tesla’s Autopilot tot de eerste commerciële Level 3-systemen van Mercedes en Honda: de industrie staat niet stil. Maar wanneer zien we echt een auto zonder bestuurder op onze wegen? En hoe ver staan we in België, waar de regelgeving nog strikter is dan in de VS en China?

In dit artikel duiken we diep in de wereld van zelfrijdende auto’s. We bespreken de technologie achter autonome voertuigen, de huidige spelers op de markt en de wettelijke obstakels die nog in de weg staan. Is de toekomst al begonnen, of blijft zelfrijdend rijden voorlopig sciencefiction?

Zelfrijdende auto’s, ook bekend als autonome voertuigen, zijn voertuigen die in staat zijn om zonder menselijke inbreng te rijden. Ze maken gebruik van geavanceerde technologieën zoals slimme sensoren, kunstmatige intelligentie (AI) en real-time verkeersdata om hun omgeving waar te nemen en zelfstandig beslissingen te nemen.

Hoewel de term zelfrijdende auto vaak doet denken aan volledig autonome wagens, zijn er verschillende gradaties van autonomie die bepalen in hoeverre menselijke bestuurders nog nodig zijn.

Om beter te begrijpen wat een autonome auto precies is, moeten we kijken naar de verschillende niveaus van autonoom rijden, zoals vastgelegd door de Society of Automotive Engineers (SAE). Dit systeem, dat varieert tussen Level 0 en Level 5, bepaalt hoe afhankelijk een voertuig is van een menselijke input:

• Level 0 – Geen autonomie: De bestuurder heeft volledige controle. Hulpsystemen zoals cruise control of rijstrookassistentie kunnen aanwezig zijn, maar de auto kan niet volledig zelfstandig rijden.

• Level 1 – Rijstijl assistentie: De auto kan enkele functies zoals sturen of gas geven ondersteunen tot een bepaald niveau, toch moet de bestuurder altijd de controle behouden. Een voorbeeld hiervan is adaptieve cruise control.

• Level 2 – Geavanceerde rijhulp (semi-zelfrijdend): Systemen zoals Tesla Autopilot of Mercedes Drive Pilot kunnen tegelijk sturen en accelereren, maar de bestuurder moet steeds opletten en kan op elk moment kunnen ingrijpen. Vaak gaat dit gepaard met meldingen die aangeven dat de bestuurder de handen op het stuur moeten houden.

• Level 3 – Voorwaardelijke autonomie: De auto kan onder specifieke omstandigheden (bv. op snelwegen) zelfstandig rijden zonder directe bestuurderstussenkomst. Bij complexere situaties moet de bestuurder echter nog steeds paraat staan om over te nemen.

• Level 4 – Hoog niveau van autonomie: De auto kan volledig zelfstandig rijden binnen een bepaald geografisch afgebakend gebied (bv. een stad met aangepaste infrastructuur). Menselijke input is slechts in uitzonderlijke gevallen nodig.

• Level 5 – Volledig autonoom: Geen stuur, pedalen of menselijke tussenkomst nodig. Het voertuig kan onder alle omstandigheden volledig zelfstandig opereren, net zoals een menselijke chauffeur.

Momenteel bevinden de meeste commerciële zelfrijdende auto’s zich tussen Level 2 en Level 3, terwijl volledig autonome auto’s (Level 5) nog steeds in ontwikkeling zijn. Waymo, Tesla en andere bedrijven testen al geruime tijd Level 4-technologie, maar wettelijke en technologische uitdagingen vertragen de massale uitrol, zowel in de VS als Europa.

Zoals je nu wel al kan afleiden, ligt het grootste verschil tussen semi-autonome en volledig zelfrijdende auto’s in de mate van menselijke tussenkomst:

• Semi-zelfrijdende voertuigen Geavanceerde rijhulpsystemen zoals Tesla’s Autopilot en BMW’s Drive Assist bieden ondersteuning, maar vereisen nog altijd oplettendheid en actieve input van de bestuurder.

• Volledig autonome auto’s kunnen volledig zelfstandig operen zonder enige menselijke interactie. Momenteel zijn er echter nog geen massaal beschikbare voertuigen die dit niveau van autonomie hebben bereikt.

De zelfrijdende wagen kent verschillende niveaus van autonoom rijden en België wordt geconfronteerd met uitdagingen op het gebied van regelgeving en infrastructuur.

Een zelfrijdende auto combineert verschillende geavanceerde technologieën om de omgeving waar te nemen, verkeersregels te volgen en zich veilig door het verkeer te navigeren. De kern van deze technologie is gebaseerd op drie belangrijke pijlers:

Autonome voertuigen maken gebruik van verschillende sensoren om hun omgeving beter te begrijpen en zaken zoals voetgangers, fietsers en andere voertuigen te detecteren. De belangrijkste systemen zijn:

• LIDAR (Light Detection and Ranging): Meet afstanden met laserpulsen en creëert een gedetailleerde 3D-kaart van de omgeving.

• Camera’s: Registreren verkeersborden, rijstroken, verkeerslichten en andere visuele signalen.

• Radarsystemen: Detecteren objecten en meten hun snelheid, zelfs in slechte weersomstandigheden.

• Ultrasone sensoren: Worden vaak gebruikt voor parkeersystemen en korteafstandsdetectie. Een voorbeeld van een geavanceerde functie die door deze technologieën mogelijk wordt gemaakt, is automatisch inparkeren.

Naast het verzamelen van zoveel mogelijk data, moeten zelfrijdende auto’s ook real-time beslissingen nemen. Dit gebeurt voornamelijk via kunstmatige intelligentie (AI) en machine learning, waarbij de software van de wagen patronen herkent en leert van eerdere situaties in het verkeer.

Enkele cruciale functies van AI in zelfrijdende auto’s zijn:

• Objectherkenning: Het onderscheiden van auto’s, voetgangers en verkeersborden.

• Routeplanning: De snelste en veiligste weg bepalen op basis van verkeersinformatie.

• Dynamische besluitvorming: Ingrijpen bij onverwachte situaties, zoals een fietser die plots oversteekt.

Door miljoenen scenario’s te verwerken via AI, dit onderling te delen, worden deze voertuigen steeds slimmer en veiliger.

Om veiligheid en efficiëntie te garanderen, moeten autonome voertuigen ook verbonden zijn met real-time verkeersnetwerken. Dit wordt mogelijk gemaakt door V2X-communicatie (Vehicle-to-Everything), waarbij de auto informatie uitwisselt met:

• Andere voertuigen (V2V – Vehicle-to-Vehicle) om files en ongevallen te vermijden.

• Verkeersinfrastructuur (V2I – Vehicle-to-Infrastructure) zoals slimme verkeerslichten.

• Voetgangers en fietsers (V2P – Vehicle-to-Pedestrian) om botsingen te voorkomen.

Deze technologie stelt autonome auto’s in staat om proactief te reageren op veranderende omstandigheden, zoals wegwerkzaamheden of plotseling remmende voertuigen.

Zelfrijdende technologie is niet langer iets dat je in scifi films ziet. Maar verschillende autofabrikanten en technologiebedrijven hebben al voertuigen ontwikkeld met autonome functies die variëren van geavanceerde rijhulpsystemen tot bijna volledig zelfrijdende capaciteiten. Geef maar toe iedereen heeft wel al gehoord van Tesla’s Cybercab.

Hieronder bekijken we de belangrijkste spelers op de markt en hoe ver hun technologieën staan.

Tesla is een van de meest bekende pioniers op het gebied van autonoom rijden. Het merk biedt Autopilot en de optionele Full Self-Driving (FSD) software aan, waarmee Tesla’s geavanceerde rijhulpsystemen combineren met AI-gestuurde autonome functies. Hoewel tesla eigenaars de optie FSD kunnen bijbestellen is die nog niet beschikbaar in België wegens de Europese wetgeving hierond.

Momenteel kan de Tesla Autopilot onder bepaalde omstandigheden:

• Zelfstandig sturen, versnellen en afremmen op snelwegen.

• Rijstroken wisselen en adaptieve cruise control toepassen.

• Zelfstandig parkeren en oproepen via de Summon-functie.

• In de VS, met de bètaversie van Full Self-Driving (FSD), ook navigeren op stadswegen.

Deze functies dragen bij aan verhoogde veiligheid door het verminderen van menselijke fouten, die verantwoordelijk zijn voor 90% van de ongevallen.

Hoewel Tesla’s systeem indrukwekkend is, bevindt het zich nog steeds op Level 2 autonomie, wat betekent dat de bestuurder altijd alert moet blijven en ingrijpklaar moet zijn. Autopilot kan bijvoorbeeld moeite hebben met slecht gemarkeerde rijstroken, complexe verkeerssituaties en onverwachte obstakels.

Desalniettemin heeft Tesla’s Autopilot al voor veel. controverse gezorgd door ongevallen waarbij bestuurders er te veel op vertrouwden.

esla is lang niet het enige merk dat werkt aan zelfrijdende technologie op grote schaal. Verschillende merken en techbedrijven hebben al geavanceerde autonome functies geïntroduceerd:

• Mercedes-Benz Drive Pilot: Mercedes is een van de eerste autofabrikanten die een Level 3 autonome rijfunctie aanbiedt in Duitsland en sommige Amerikaanse staten. Dit betekent dat de bestuurder onder specifieke omstandigheden (zoals fileverkeer) tijdelijk de controle kan loslaten.

• Waymo (Google/Alphabet): Waymo is een van de leiders op het gebied van volledig zelfrijdende taxi’s en heeft al testprojecten in steden zoals Phoenix, waar hun voertuigen zonder bestuurder opereren.

• BMW en Volvo: Beide merken bieden geavanceerde rijhulpsystemen en werken aan Level 3 autonomie, met systemen die verkeer en obstakels zelfstandig kunnen detecteren.

Welke automerken bieden Level 3 autonomie aan?

Momenteel zijn slechts enkele merken erin geslaagd om Level 3 goedgekeurd te krijgen voor de openbare weg:

• Mercedes-Benz Drive Pilot is actief in Duitsland en bepaalde regio’s in de VS (bron: Mercedes)

• Honda Sensing Elite is in Japan gelanceerd als een Level 3 systeem op de Legend Hybrid EX.

• Waymo en Cruise (GM) testen volledig autonome taxi’s (Level 4) zonder menselijke bestuurders.

Zelfrijdende wagens zijn een hot topic in de auto-industrie. Niet alle merken streven meteen naar volledige autonomie. Veel fabrikanten bieden semi-zelfrijdende technologie aan die al beschikbaar zijn voor consumenten:

• Tesla Autopilot en Full Self-Driving (FSD) Beta

• BMW Driving Assistant Plus

• Mercedes-Benz Distronic met rijhulp

• Volvo Pilot Assist

Autonome technologie is niet alleen voor personenwagens. Platooning-technologie maakt het mogelijk dat zelfrijdende vrachtwagens in een geautomatiseerde colonne rijden, wat het brandstofverbruik en de verkeersdrukte vermindert. Bedrijven zoals TuSimple en Einride ontwikkelen vrachtwagens die zelfstandig lange afstanden kunnen afleggen.

Ook in het openbaar vervoer worden zelfrijdende bussen getest. In Nederland, Duitsland en Zweden rijden al autonome shuttlebussen in testzones.

In België is volledig autonoom rijden nog niet toegestaan op de openbare weg. Er lopen wel testprojecten, en Europa werkt aan een geharmoniseerd wettelijk kader.

Momenteel ligt de verantwoordelijkheid nog steeds grotendeels bij de bestuurder, maar er worden steeds meer wetten opgesteld om fabrikanten en softwareontwikkelaars te betrekken bij aansprakelijkheid.

Naast de wetgeving is er natuurlijk ook het ethisch dilemma, waar er momenteel nog geen wettelijk kader rond bestaat. Volgende ethische vragen zijn zeer ingewikkeld:

• Wie is aansprakelijk bij een ongeval? De bestuurder, de fabrikant of de softwareontwikkelaar?

• Hoe beslist een zelfrijdende auto in een noodsituatie? Bijvoorbeeld: moet een auto eerder een voetganger of een fietser ontwijken?

Hoewel de technologie voor autonome voertuigen snel evolueert, zijn volledig zelfrijdende auto’s (Level 5 autonomie) nog niet voor morgen. Autofabrikanten en technologiebedrijven boeken vooruitgang, maar er zijn nog enkele cruciale obstakels die eerst overwonnen moeten worden:

De huidige wegen zijn niet ontworpen voor zelfrijdende auto’s. Slimme verkeerslichten en V2X-technologie moeten worden uitgerold om real-time communicatie tussen voertuigen en hun omgeving mogelijk te maken. Daarnaast blijven wegmarkeringen en verkeersborden inconsistent, wat AI-systemen kan verwarren. Tot die infrastructuur verbetert, blijft volledig autonoom rijden beperkt tot testomgevingen.

Autonome voertuigen gebruiken LIDAR, camera’s en AI, maar detectie van voetgangers en fietsers blijft problematisch, vooral in drukke stedelijke gebieden. Slechte weersomstandigheden en onverwachte verkeerssituaties maken het nog moeilijker. Menselijke tussenkomst blijft voorlopig nodig in complexe verkeersomstandigheden.

Tesla’s Full Self-Driving (FSD) blijft voorlopig beperkt tot Level 2-3 autonomie, waarbij een bestuurder altijd moet opletten en ingrijpen indien nodig. Regelgeving en veiligheidsnormen beperken de snelheid van adoptie.

Volledig zelfrijdende auto’s zullen volgens ons pas binnen 10 tot 20 jaar realiteit worden. Infrastructuur-upgrades, wetgeving en consumentenvertrouwen lopen achter op technologische vooruitgang. De roadmap 2026 van de Vlaamse Taskforce Autonoom Vervoer stelt dat licenties voor robotaxi’s en roboshuttles pas in juli 2026 klaar moeten zijn, mits aan technische en veiligheidsvereisten wordt voldaan, wat op langere implementatietijden wijst (Mobiliteitsbrief, 2024).

Daarnaast identificeert een interfederaal document uit 2022 uitdagingen zoals regelgeving, data-uitwisseling en infrastructuur, wat wijst op complexe implementatieprocessen (Mobiliteit België, 2022). Zolang regelgeving en kostprijs een barrière vormen, blijven zelfrijdende auto’s beperkt tot gecontroleerde omgevingen.

De zelfrijdende auto’s zijn niet langer iets uit een Hollywoodfilm, maar een massale doorbraak blijft voorlopig uit. De technologie is er grotendeels al: merken zoals Tesla, Mercedes en Waymo maken autonome voertuigen steeds slimmer, en Level 3-systemen zijn al beperkt beschikbaar.

Maar zonder een robuust wettelijk kader en aangepaste infrastructuur blijven zelfrijdende auto’s voorlopig beperkt tot testprojecten en gecontroleerde omgevingen.

Voor België is de situatie nog ingewikkelder. De regelgeving rond autonome voertuigen evolueert traag, en de Vlaamse Taskforce Autonoom Vervoer verwacht pas tegen 2026 de eerste stappen naar commerciële toepassingen zoals robotaxi’s. Zelfrijdende technologie wint terrein: autobouwers en techgiganten blijven erin geloven, en slimme rijhulpsystemen worden steeds gewoner.

De grote vraag blijft: wanneer wordt zelfrijdend rijden echt mainstream? Sommige experts voorspellen dat Level 5 autonomie nog minstens 10 tot 20 jaar verwijderd is. Zolang infrastructuur, wetgeving en consumentenvertrouwen niet gelijke tred houden met technologische innovaties, blijven volledig autonome auto’s voorlopig een belofte voor de toekomst. Maar als de trend zich doorzet, kan de manier waarop we autorijden binnen enkele decennia volledig veranderen.